Een website gewijd aan het voorlichten van het publiek over de gevaren en vereisten voor veilige lasermachines in Europa.
Laser Veiligheid,
Waarom de moeite nemen?
We hebben maar twee ogen.
Een fractie van een seconde verdwaald laserlicht is alles wat nodig is om uw zicht onomkeerbaar te beschadigen.
Met de explosie van desktoplasersnijders, gericht op scholen, bedrijven en hobbyisten, is het belangrijk om gebruikers in staat te stellen weloverwogen beslissingen te nemen over de machines die ze kopen. Velen zijn zich niet bewust zijn van het potentiële levensveranderende risico! Daarnaast zijn er ook nog eens fabrikanten die verkeerd etiketteren en niet voldoen aan de essentiële gezondheids- en veiligheidsrichtlijnen.
Alle machines die in de EU verkocht worden moeten voldoen aan de machine richtlijn. Naast richtlijnen zijn er geharmoniseerde standaarden welke adviseren in het bouwen van een veilige en laser veilige machine
Daarnaast is er een wettelijk bindend besluit van de Europese Commissie over de veiligheidseisen waaraan Europese normen voor laserproducten voor consumenten moeten voldoen. Hierin staat dat laserproducten voor consumenten geen schade aan de ogen, of onbedoelde schade aan de huid mogen veroorzaken in geval van blootstelling aan laserstraling die zou kunnen optreden onder normale of redelijkerwijs te voorziene gebruiksomstandigheden, inclusief tijdelijke accidentele of onopzettelijke blootstelling.
Kort gezegd vereist dit dat elk laser- of laserproduct dat door een consument kan worden gekocht of gebruikt, Klasse 1 of Klasse 2 moet zijn.
Souce: Europa.eu, Europa.eu, EN-50689:2021, EN-60825-1:2014
4 snelle vragen om te verifieren of het een Klasse 1 laser product is.
01
EG-verklaring?
Kan het bedrijf een EG/EU-verklaring overleggen met de juiste richtlijnen/normen?
Dit is een legaal bindende vereiste binnen de EU. Als deze niet word geleverd voldoet de machine in de basis al niet aan de machine richtlijn.
02
Heeft u toegang tot de laser nodig?
Een echte klasse 1-laser zal u nooit blootstellen aan gevaarlijke niveaus van laserstraling.
Dit is inclusief onderhoud, maar eventueel exclusief service.
03
Tweekanaals vergrendelingen?
Heeft de machine 2 enkelkanaals of 1 dubbelkanaals vergrendeling(en)?
Een simpele deursensor/vergrendeling is nooit veilig genoeg voor een lasersnijder. Er zijn twee vergrendelingskanalen nodig om ervoor te zorgen dat de laser niet werkt als een enkele sensor uitvalt door fout of bijvoorbeeld accidentele plaatsing van een andere magneet.
04
Zijn er waarschuwings stickers?
In elke lasersnijder die is ontworpen voor het snijden van materialen, zit een krachtige klasse 4-laser.
Als u panelen verwijdert, interlocks verslaat of een catastrofale storing krijgt, kunt u worden blootgesteld aan laserstraling van klasse 4.
Het is daarom ontzettend belangrijk dat de machine is voorzien van de correcte waarschuwingsstickers
*This is not an exhaustive list, but a good indicator the machine you are considering is indeed a Class 1 laser product.
Laser Classification
| Classificatie EN60825-1* | Beschrijving |
|---|---|
| Klasse 1 | Laser product is in alle voorzienbare omstandigheden veilig te gebruiken. Deze is voor iedereen en overal geschikt; thuis, op school, in de fablab en op kantoor |
| Klasse 2 | Laserproduct kan schade veroorzaken, maar heeft een zeer laag risico vanwege de knipperreflex. Staar niet opzettelijk langer dan 0,25 s in de laser straal. Geschikt voor iedereen; thuis, scholen, fablabs, enz |
| Klasse 3R | Laserproduct is onveilig als u per ongeluk in de laser straal staart. Alleen geschikt voor bedrijven met specifiek opgeleid personeel. |
| Klasse 3B | Laserproduct is onveilig, grote kans op blijvend oogletsel en verbranding van de huid. Alleen geschikt voor bedrijven met specifiek geschoold personeel met PBM. |
| Klasse 4 | Laserproduct is onveilig, grote kans op blijvend oogletsel en verbranding van de huid. Alleen geschikt voor bedrijven met specifiek geschoold personeel met PBM. |
*Samengevat uit EN60825-1:2014, zijn sommige classificaties weggelaten vanwege irrelevantie met betrekking tot laserverwerkingsmachines.
Is een lasersnijder een machine?
Ja. Als het de bedoeling is om materiaal te verbranden, graveren en/of snijden met behulp van gemotoriseerde CNC-apparatuur, valt het onder de Machinerichtlijn.
Baua, de Federal Institute voor Bedrijfsmatig Veiligheid en Gezondheid in duitsland heeft een uitgebreid overzicht gecreëerd.
Bron: Baua.de
(Sommige van) de vereisten voor een veilig laserproduct
Deze vereisten zou je verwachten terug te zien in de EC declaratie, meegeleverd bij elke machine, vaak in de handleiding geplaatst.
Machinery Directive (MD) 2006/42/EC
Een van de belangrijkste wetgevingen met betrekking tot essentiële gezondheids- en veiligheidseisen voor machines op EU-niveau.
Dit document legt de basisvereisten uit voor machines die in de EU worden verkocht en is vereist om CE op een machine te kunnen toepassen.
EN-ISO-11553-1:2020
Veiligheid van machines - Machines die gebruik maken van lasers - Deel 1: Veiligheidseisen
Dit document legt aan een fabrikant alle vereisten uit bij het bouwen van een veilige laserverwerkingsmachine.
EN-60825-1: 2014
Veiligheid van laserproducten - Deel 1: Apparatuurclassificatie en eisen
Hierin staat hoe u een laser of laserproduct classificeert. Wanneer een fabrikant een laserclassificatie vermeldt, is dit de norm waaraan moet worden voldaan.
EN-60825-4: 2006
Veiligheid van laserproducten - Deel 4: Laserafschermingen
In dit document wordt uitgelegd hoe u een veilige machinebehuizing kunt bouwen en hoe lang het duurt voordat de laser door de behuizing kan branden.
EN-ISO-14119: 2013
Veiligheid van machines - Blokkeerinrichtingen gekoppeld aan afschermingen - Grondbeginselen voor het ontwerp en de keuze
In dit document worden de vereisten voor de fysieke vergrendelingen op de machine uitgelegd.
EN-ISO-13849-1: 2015
Veiligheid van machines - Veiligheidsgerelateerde delen van besturingssystemen - Deel 1: Algemene beginselen voor het ontwerp
In dit document worden de eisen aan het veiligheidscontrolesysteem uitgelegd; hoe u ervoor kunt zorgen dat de machine altijd veilig kan worden bediend.
OK, ik ga die documenten niet allemaal lezen, maar naar welke veiligheidsdingen kan ik zoeken?
CE-markering / certificering
Een CE-gecertificeerde lasersnijder zal altijd voorzien zijn van een CE-markering. Deze CE-markering moet die van de Europese conformiteit zijn (geen China-export/onjuiste CE-markering).
Dit merkteken moet aangeven dat de meest elementaire onderdelen van de machine veilig zijn, gebouwd volgens de Europese Machinerichtlijn. Indien het verkeerde logo geplaatst is, voldoet de machine niet aan de Europese Machinerichtlijn en mag deze niet verkocht of gebruikt worden.
Door een dergelijke machine te kopen, loopt u het persoonlijke risico dat als de machine wordt gecontroleerd door een gezondheids- en veiligheidsfunctionaris, deze niet meer mag worden gebruikt. Veel geïmporteerde machines hebben het 'Nep' CE/China Export-symbool, waar u op moet letten.
Source:
Europa.eu,
CEMarking.net,
EU-verklaring van overeenstemming
Een CE markering op de machine is maar de helft van het verhaal. De EC Declaratie, soms genoemd CE Declaratie, EU Declaratie, EG Declaratie, of DoC, is een declaratie van tot welke richtlijnen de machine conformeert, en moet bij elke machine worden meegeleverd. Zonder dit document is het niet mogelijk om te weten waar de machine aan voldoet.
Dit document is meestal terug te vinden in de handleiding, maar mag ook separaat mee worden geleverd. Het is verplicht om een EU declaratie tot conformiteit met een machine mee te leveren.
Rechts ziet u een voorbeeld van een EC-verklaring van overeenstemming. Een document met soortgelijke informatie als dit voorbeeld is een wettelijke vereiste voor machines die in de EU worden verkocht.
Als simpelweg deze declaratie al niet wordt meegeleverd kan je eigenlijk al wel verwachten dat de rest van de machine ook nergens aan voldoet.
Bron: Europa.eu, Machinerichtlijn
Naar welke functies moet u zoeken?
Machinebehuizing
Open lasersnijders zonder behuizing zijn niet veilig en mogen niet door consumenten of scholen worden gebruikt.
Een voorbeeld van RAPEX die de verkoop verbiedt van een open diode lasersnij-/graveersysteem in de EU.
Bron: Rapex
Een lasersnijder van klasse 1 of 2 moet de laser volledig omsluiten. De machine moet gemaakt zijn van laserveilige materialen. Volgens EN-60825-1:2014 moet een laserbehuizing van klasse 1 onder alle voorzienbare omstandigheden bestand zijn tegen de directe blootstelling aan de ingebedde laser.
Dit betekent dat uw behuizing moet voorkomen dat de laser doorbrandt in gebieden waar de laser naar verwachting contact mee zal maken tijdens algemeen gebruik, maar ook tijdens voorzienbare enkelvoudige storing, gedurende 30.000s (8 uur).
Deze richtlijn adviseert dat de behuizing van de machine in meeste gevalen van metaal gemaakt moet worden, zoals staal of aluminium.
Alle onderdelen van de machine, inclusief de deur moet de laser lang genoeg blokkeren, als deze ook in een foutieve staat geraakt kunnen worden
Bijvoorbeeld, in het geval van een toevallige verkeerde uitlijning, moeten zowel de deur als het frame de volledige kracht van de laser kunnen weerstaan, gedurende de volledige duur van 8 uur. Als alternatief kan de straal goed worden ingeperkt of kunnen andere technische methoden worden gebruikt, zodat voorzienbare uitlijning niet als een enkele mogelijke fout wordt beschouwd.
Veel machines hebben een deur van acrylaat, die weliswaar verdwaalde reflecties absorbeert, maar vaak snel doorbrandt als deze wordt geraakt door de directe laserstraal. Acrylaat is alleen een acceptabel materiaal als het pad van de laserstraal zodanig is beperkt dat alleen reflecties ooit de deur kunnen raken.
Volgens EN-60825-4:2006 is polycarbonaat het voorkeursmateriaal boven acryl, wanneer transparantie vereist is, voor bescherming tegen CO2-lasers.
Kortom, als de deur van acrylaat is gemaakt en in lijn ligt met het optische pad, is de machine waarschijnlijk niet veilig.
Vergrendelingen
Alle panelen waartoe u toegang moet hebben voor bediening of onderhoud, moeten veilig (en redundant) vergrendeld zijn. Dit omvat alle panelen die nodig zijn voor het reinigen of uitlijnen van de spiegels.
Een vergrendeling moet faalveilig zijn, wat betekent dat het niet mogelijk moet zijn om te overschrijven met bijvoorbeeld een enkelvoudige magneet of een stuk metaal, omdat dit per ongeluk zou kunnen gebeuren.
Volgens 14119:2013 Veiligheid van machines - Vergrendelingsinrichtingen geassocieerd met afschermingen - principes voor ontwerp en selectie, indien een contactloze vergrendelingsinrichting - zoals een magneet, de enige vergrendelingsinrichting is, moet deze voldoen aan de vereisten van IEC 60947-5 -3.
Kortom staat hier in dat, een enkelvoudige sensor nooit voldoent als vergrendelingssysteem voor een lasersnijder.
Aanvullend op deze eis moeten alle niet-vergrendelde panelen worden bevestigd met schroeven of worden vergrendeld met een gecertificeerde sleutel, en mogen deze panelen alleen worden gebruikt voor service. Dit betekent dat u dit gedeelte van de machine nooit zou hoeven te betreden als deze aan staat, en dat u dit gedeelte alleen mag betreden voor kritieke reparaties (geen onderhoud). Deze panelen mogen niet teruggeplaatst kunnen worden zonder de schroeven terug te draaien of vast te zetten. (De panelen moeten bijvoorbeeld van de machine af willen vallen)
Als deze veiligheidssystemen niet aanwezig zijn, is deze niet veilig en is het niet mogelijk om de machine te classificeren als een laser van klasse 1 volgens EN-IEC 60825-1:2014 Veiligheid van laserproducten - Deel 1: Apparatuurclassificatie en eisen
Een eenvoudige schakelaar is niet geschikt
Een voorbeeld van RAPEX die de verkoop verbiedt van een CO2-lasersnijder met een behuizing die niet goed vergrendeld, waardoor de machine in wezen open en onveilig is.
Bron: Rapex
Veiligheidscontrolesysteem
Het hebben van interlockredundantie is slechts de helft van het verhaal.
Wat is het systeem die zorgt dat de verggrendelingen werken
Wat is het syteem dat zort dat als de deur opent, de laser ook werkelijk stopt?
Omdat een lasersnijder onomkeerbare schade kan aanrichten, al is de kans klein, wordt deze als een zeer hoog risico beschouwd.
Zoals voorgeschreven in EN-ISO-11553-1:2020, moet het prestatieniveau van d (Pld) worden bereikt volgens de norm EN-ISO-13849-1:2015.
Dit wordt gewoonlijk bereikt door het gebruik van standaard veiligheidsrelais. Het is echter ook mogelijk dat de fabrikant een geïntegreerd systeem heeft ontwikkelt.
Dit zijn slechts voorbeelden, de tekst en het ontwerp kunnen variëren afhankelijk van het laserproduct.
Machinestickers
Waarschuwingsstickers op de machine lijken misschien overbodig, omdat een laser van klasse 1 altijd veilig is. Maar ook al koopt u een Klasse 1-laserproduct, er zit nog steeds een Klasse 4-laser in. Deze kan wanneer de machine niet correct wordt bediend, toch tot gevaarlijke situaties kan leiden.
Volgens EN 60825-1 zijn laserproducten alleen vrijgesteld van etiketteringsvereisten als de fabrikant aantoont dat het product de AEL van klasse 1 niet overschrijdt onder alle bedrijfsomstandigheden, inclusief onderhoud, service en totale falen.
Als het voor een vastberaden gebruiker mogelijk is om veiligheidssystemen te omzeilen om toegang te krijgen tot klasse 4 straling, of door het verwijderen van (aangeschroefde) servicepanelen, is de machine niet
vrijgesteld van etiketteringsvereisten.
Er zijn een aantal verschillende stickers die je op de machine terug kan vinden, zoals hier naast is afgebeeld.
Laserwaarschuwingsstickers moeten de gebruiker waarschuwen voor de laser die in de machine zit, en deze informeren over de vermogen van de laser(s).
Bij een CO2-laser moeten de laserwaarschuwingsstickers de tekst “Onzichtbare laserstraling” bevatten om u te waarschuwen dat de straal niet te zien is.
Lasersnijders moeten ook een waarschuwingssticker hebben over brandrisico's. Lasers gebruiken een hoogenergetische straal om de materialen te snijden. Bij dit proces bestaat het risico op brand.
Bron: EN-60825-1: 2014
Toegang beperken
Wordt de machine in een afgesloten ruimte geplaatst of is deze vrij toegankelijk voor mensen?
Hoewel niet vereist voor een Klasse 1-laser, worden sommige Klasse 1-machines geleverd met sleutelschakelaars om ervoor te zorgen dat de laser alleen kan worden gebruikt door bevoegd personeel, of bijvoorbeeld wanneer studenten onder toezicht staan. Hoewel de machine in principe veilig is, kunt u er toch het beste voor zorgen dat deze alleen kan worden gebruikt door degenen die de veiligheidsinstructies hebben gelezen.
Geintereseerd in meer onderwerpen en kennis?
Bekijk onze kennisbank waar we meer onderwerpen en zorgen over de veiligheid van lasermachines onderzoeken.